Berlin luvs u

Το να φιλολογήσει κανείς σχετικά με το πόσο ωραία πόλη είναι το Βερολίνο δεν είναι δα και η ανακάλυψη της Αμερικής. Εκπληκτικά κτήρια που ορίζουν χαρακτήρα, μεγάλα φροντισμένα πάρκα, φιλικές πλατείες που αποκαθιστούν την χαμένη, στα δικά μας, έννοια του δημόσιου χώρου, πόλη καθαρή, ομαλή και δεκτική στον κάτοικο και τον ταξιδιώτη - σε κάνει να αναθεωρείς καθολικά μουρτζούφλικες υποθέσεις σχετικά με το πόσο ανθρώπινη μπορεί να είναι η σύγχρονη αστική διαβίωση. Δεν θα επεκταθώ. Μένοντας σε μια πόλη μουτζουρωμένη και ανάγωγη σαν την Αθήνα το Βερολίνο μοιάζει ουτοπία. Σαφώς και έχουμε ό,τι μας αξίζει.
Επιστρέφω λοιπόν κάπως μπουκωμένη από εικόνες και σκέψεις, ακόμα άτακτες καθότι πρόσφατες, μετά από ένα πασχαλινό overdose τέχνης και μπύρας μακριά από κοκορέτσια, αυγά και λοιπές ελληνικές παραδόσεις.
Στο Μουσείο της Περγάμου παρ’ αυτά είχε έκθεση για τους Έλληνες θεούς για να μην ξεχνιόμαστε.



Μπόλικοι στιβαροί Δίες, χυμώδεις Αφροδίτες, βλοσυρές Αρτέμιδες και χαριτωμένοι Ερμίδες λοιπόν εκτός από τα λοιπά γνωστά αρχαία-βαβυλωνιακά, ισλαμικά, ελληνικά κτλ . κτλ.- εκθέματα, καθώς και ένα αφιέρωμα στο Διόνυσο.





Εντυπωσιακότατο βέβαια το κτήριο αλλά ακόμα πιο εντυπωσιακός ο –παραδειγματικός-τρόπος έκθεσης του τεράστιου υλικού του. Δυστυχώς το περίφημο Neue museum ήταν κλειστό ακόμα-ανοίγει νομίζω από Οκτώβριο 09- αλλά το κτήριο φανερώνεται επιβλητικότατο. Στο Altes Museum είχε μια ιδιαιτέρως κατατοπιστική έκθεση σχετικά με τη συντήρηση και αποκατάσταση διάφορων έργων τέχνης της συλλογής των εθνικών μουσείων του Βερολίνου αλλά το πιο εξαιρετικό έκθεμα εξακολουθεί να είναι η έκπαγλου λαμπρότητας Νεφερτίτη.




Στην Alte Nationalgalerie πήζεις λίγο στον γερμανικό 19ο που ναι μεν είναι πολύ ενδιαφέρον αν παρακολουθήσεις την εξέλιξη του μέχρι τον μοντερνισμό- και τον Γερμανικό εξπρεσιονισμό γαρ- αλλά ενίοτε είναι βαρετός...
Κι όλη αυτή η τεχνολάγνα βόλτα με ιντερμέδια αράγματος-απολύτως απαραίτητο μετά από το ατελείωτο περπάτημα- στα απέραντα προκλητικά γρασίδια που πλαισιώνουν τα θηριώδη κτήρια του νησιού των μουσείων στο ιστορικό κέντρο της πόλης. Πολύ ζήλεψα όλο αυτό τον κόσμο –και είναι πάρα πολύς και κάθε ηλικίας- που κυκλοφορούσε παντού με ποδήλατο μιας και η πόλη –σε κάθε της έκφανση -είναι ιδιαιτέρως διαμορφωμένη για να διευκολύνει πλήρως τους ποδηλάτες.

Και για να έρθουμε σε πιο σύγχρονα πράγματα, η Neue Nationalgalerie έχει μια πολύ καλή έκθεση για τον εξπρεσιονισμό, που περιλαμβάνει έργα της συλλογής του Otto van de Loo που δώρισε στην πινακοθήκη σε συνδυασμό με έργα της μόνιμης συλλογής αυτής.







Το υπέροχο κτήριο –του Mies van der Rohe παρακαλώ-είναι όσο απέραντο οφείλει και έτσι τα έργα αναπνέουν ανενόχλητα και συνομιλούν αναδεικνύοντας συγγένειες, διαφορές και πορείες.







Από Nolde και Kirchner μέχρι Vostell και Tapies, πραγματικά μια «επίδειξη δύναμης» του εξπρεσιονισμού (ή/ αλλά και της εικαστικής έκφρασης…) εξ’ ου και το όνομα της έκθεσης Die Macht des Expressiven.


Παράλληλα εκτίθεται και μια εγκατάσταση του Ulrich Rückriem τον οποίο είδαμε πρόσφατα με τις «Σκιές της πέτρας» του στο ΕΜΣΤ-από τις πρώτες εκθέσεις του ΕΜΣΤ στο Ωδείο Αθηνών.

Στο Hamburger Bahnhof Museum είχα την τύχη να προλάβω εκτός από τη συγκλονιστική ηχητική εγκατάσταση των Janet Cardiff & George Bures Miller ‘The Murder of Crows' – και την έκθεση για τον Joseph Beuys που τελειώνει σήμερα.



Το Murder of Crows, μια αποκλειστικά ηχητική εικονοπλασία βασισμένη στο έργο του Goya «Ο ύπνος της λογικής γεννά τέρατα» (χαρακτικό από τη σειρά Καπρίτσια που είδαμε κι εμείς φέτος στην Εθνική Πινακοθήκη), μια εγκατάσταση από ηχεία με τους ακροατές ανάμεσά τους ώστε ο αφηγηματικός ονειρικός-έως εφιαλτικός ενίοτε- ήχος να σε περικυκλώνει στενά, έργο απίστευτα αποτελεσματικό και υποβλητικό.


Ο Beuys πάλι χορταστικότατος, από τα τεράστια γνωστά γλυπτά του με λίπος και τσόχα μέχρι άφθονες κινηματογραφημένες performances και συνεντεύξεις












με μια «εισαγωγή» από αρκετά έργα fluxus καλλιτεχνών που σηματοδοτούν τις επιρροές του από το κίνημα αλλά και την επήρεια του σε αυτό.












Στο μικρό αλλά στιλάτο Deutsche Guggenheim τρέχει μέχρι τις 10 Μαΐου μια αρκετά ενδιαφέρουσα έκθεση Αμερικάνικού φωτορεαλισμού

με θέμα την απεικόνιση της Αμερικής τη δεκαετία του 70’.



Ενώ στην κομψή και φωτεινή Berlinische Galerie, πίσω από το Εβραϊκό μουσείο, παίζουν τέσσερις εκθέσεις αυτό τον καιρό. Κατά πρώτον η πολύ πολύ ενδιαφέρουσα As time goes by -από τους επιμελητές Anna Ewa Dyrko, Antje Schunke και Thomas Steigenberger -παρακολουθεί αναλυτικά και εύστοχα έργα που έχουν να κάνουν με το χρόνο σε μικρές ενότητες.







Κατά δεύτερον τα χιουμοριστικά κολάζ του Γερμανού γνωστού φωτογράφου αλλά άγνωστου ντανταϊστή Erwin Blumenfeld είναι πραγματικά απολαυστικά.





Το Art in Berlin 14’-68’είναι μια περιεκτικότατη έκθεση με γερμανική τέχνη από το νταντά μέχρι τον κονστρουκτιβισμό και τον νέο γερμανικό εξπρεσιονισμό στην οποία μέσα από το ξεδίπλωμα της εξέλιξης της εικαστικής φόρμας εξετάζεται το πολιτικό παρασκήνιο ενώ τέλος τα αφηρημένα «ζωγραφικά γλυπτά» της Pia Fries πήραν το βραβείο Fred Thieler για το 2009.



Δυστυχώς δεν πρόλαβα να περάσω από άλλα μουσεία-είναι αμέτρητα και ομολογώ ότι δεν είμαι η καλύτερη στην χωροχρονική οργάνωση στα ταξίδια μου- αλλά τριγύρισα σε αρκετές γκαλερί. Tο Βερολίνο είναι-προφανώς- ο παράδεισος απανταχού εραστών των τεχνών, μόνο στο Mitte πρέπει να υπάρχουν καμιά σαρανταριά τουλάχιστον, κοινώς όπου σταθείς και όπου βρεθείς σε περιμένει μια βιτρίνα γκαλερί- όπου –για να κάνω μια πολύ γρήγορη προσωπική εκτίμηση- επικρατεί σθεναρά η ζωγραφική έναντι του βίντεο της φωτογραφίας ή των εγκαταστάσεων χωρίς αυτό να σημαίνει βεβαίως ότι δεν υπάρχουν και ενδιαφέρουσες δουλειές νέων μέσων όπως π.χ. η ομαδική Raw Material που τρέχει αυτό τον καιρό στην Billirubin gallery στη Linienstrasse.
Παρεμπιπτόντως αυτό τον καιρό, μεταξύ άλλων, τρέχει ακόμα και η έκθεση της Annie Leibovitz στο c/o Berlin και του Helmut Newton στο Helmut Newton Foundation.
Δεν έχω τι άλλο να πω, αν μη τι άλλο το μότο παράφρασης του γνωστού I love NY που κυκλοφορεί ευρέως σε μπλουζάκια και λοιπά τουριστικά παραφερνάλια τα λέει όλα. Berlin loves U

και μιλώντας για video art ένα εκπληκτικό έργο του Bill Viola-ίσως του σημαντικότερου video artist του καιρού μας- εκτίθεται στο Μουσείο Φωτογραφίας στη Θεσσαλονίκη
το reflecting pool αγγίζει τα όρια της φιλοσοφίας...

Αναβρασμός

Παρά την ταχύτατη ανάπτυξη της χρήσης νέων μέσων στις εικαστικές τέχνες από τα μισά του 20ου αιώνα μέχρι σήμερα λίγοι είναι οι καλλιτέχνες για τους οποίους θα μπορούσε κανείς να πει ότι κέρδισαν το στοίχημα παρουσιάζοντας δουλειές όχι μόνο τεχνικής αρτιότητας αλλά και εικαστικής δύναμης. Η Shirin Neshat σαφώς συγκαταλέγεται σε αυτούς και γι΄ αυτό και δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις. Η Ιρανή καλλιτέχνης που με τα υψηλής αισθητικής και πολιτικής ευφράδειας έργα της σχολιάζει την δυσμενή κατάσταση των γυναικών στη χώρα της, παρουσιάζει μια νέα της δουλειά, το Women without Men, αυτό τον καιρό στον ωραίο χώρο του Ωδείου Αθηνών που έχει παραχωρηθεί στο –περιοδεύον- ΕΜΣΤ μας.
5 βίντεοεγκαταστάσεις, εμπνευσμένες από το βιβλίο της Ιρανής συγγραφέως Σαρνούς Παρσιπούρ, κάθε μία και μια ηρωίδα του βιβλίου. 5 Ιρανές γυναίκες που αγωνίζονται η καθεμία με τον τρόπο της να ξεφύγουν από τα δεσμά της εξουσίας, της θρησκείας, της ίδιας της φύσης τους. Η Mahdokht , η παλαιότερη, και ίσως η πιο συγκλονιστική, δουλειά από τις πέντε- την οποία και έχουμε ξαναδεί στις μόνιμες συλλογές του ΕΜΣΤ- παλεύει μέχρι τρέλας με την καταπιεσμένη της σεξουαλικότητα και την εμμονή της με τη γονιμότητα, η ανορεξική πόρνη Zarin ανακαλύπτει με τρόμο ότι οι άντρες γύρω της δεν έχουν πρόσωπα και η απέχθειά της μετατρέπεται σε επίθεση προς το ίδιο της το καχεκτικό ταλαιπωρημένο σώμα, η νεαρή Faezeh με το πρόσωπο- Φαγιούμ αναζητάει τον εαυτό της μετά από έναν βιασμό, η φίλη της ακτιβίστρια Munis μόνο μέσα από τον θάνατο γλιτώνει από την καταπιεστικά θρησκόληπτη οικογένειά της, και, τέλος, η μεσήλικας αστή καλλιτέχνης Farokh Legha υποτάσσεται στη εξουσία προκειμένου να καταξιωθεί.
Τα έργα της Neshat είναι όπως πάντα πλούσια σε συμβολισμούς και μαγικές εικόνες.
Τα παιδιά λουλούδια της Mahdokht, ο βίαιος καθαρισμός-αυτοτιμωρία της Zarin, η πτώση-πέταγμα της Munis, τα απομεινάρια του πλουσιοπάροχου γεύματος που συναντά η Faezeh , η άγρια διακοπή της βεγγέρας της Farokh Legha.
Παρ΄ όλα αυτά οι ιστορίες της Faezeh και της Farokh Legha δεν είναι τόσο δυνατές και ποιητικά εύγλωττες όσο οι υπόλοιπες. Αντιθέτως στην πρώτη και τη δεύτερη το ποιητικό στοιχείο συνομιλεί αποτελεσματικότατα με τη σκληρότητα της πραγματικότητας των ηρωίδων. Το έργο για την Munis είναι πιο αφηγηματικό μεν αλλά εξίσου ποιητικό.
Αν και το Women without men είναι πράγματι ένα μεγαλεπήβολο λυρικό έργο –που αναμένεται να ολοκληρωθεί με μια κινηματογραφική ταινία μεγάλου μήκους- η πιο συνταρακτική δουλειά της Neshat –και μια από τις πιο συνταρακτικές δουλειές video art που εγώ προσωπικά έχω ποτέ δει- που κατά καλή μας τύχη εκτίθεται αυτό τον καιρό παράλληλα με την πενταλογία στο ΕΜΣΤ είναι το Turbulent (το δεύτερο της τριλογίας που περιλαμβάνει και τα εξίσου υπέροχα Rapture και Fervor) το έργο με το οποίο η καλλιτέχνης απέσπασε-δικαίως- το Πρώτο διεθνές βραβείο στη Biennalle της Βενετίας το 1999.






Δυο οθόνες απέναντι η μια στην άλλη. Ένας άντρας και μια γυναίκα στο ίδιο θέατρο δυο διαφορετικές στιγμές εκφράζονται μέσα από το τραγούδι τους. Η γυναίκα περιμένει στα σκοτεινά τη σειρά της. Το τραγούδι του άντρα, μέσα σε ένα γεμάτο θέατρο, ένας υπέροχος μεν παραδοσιακός δε αμανές, σε στίχους του Πέρση ποιητή Ρούμι με μια δοτική έως εξοντωτική θα έλεγε κανείς ερμηνεία. Το τραγούδι της γυναίκας στο άδειο σκοτεινό θέατρο μιας χώρας όπου οι γυναίκες απαγορεύεται να τραγουδούν, ένας σπαρακτικός αυτοσχεδιασμός λαρυγγισμών και κραυγών πέρα από κλίμακες και συμβατά ακούσματα, τη μια στιγμή χαμηλό την άλλη εκκωφαντικό, ενίοτε η φωνή δυσκολεύεται να βγει για να απογειωθεί στη συνέχεια, μια συγκλονιστική ηχητική έκρηξη, αφάνταστα εκφραστική και γεμάτη αντιθέσεις πέραν μουσικών κανόνων και ορίων. Και μετά πάλι η σιωπή.
Νομίζω ότι ό,τι και να πω δεν πρόκειται να περιγράψω σωστά αυτό που λαμβάνει κανείς από το Turbulent. Χαίρομαι απλώς πάρα πολύ που είχα τη δυνατότητα να το δω. Η έκθεση είναι μέχρι 31 Μαΐου προλαβαίνετε να το ζήσετε.


Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης:
Κτίριο Ωδείου Αθηνών, Βασ. Γεωργίου Β΄ 17-19 και Ρηγίλλης
τηλ. 210 9242111-2
Ημέρες και ώρες λειτουργίας :Τρίτη έως Κυριακή: 11.00 - 19.00, Πέμπτη: 11.00 - 22.00 Δευτέρα: Κλειστά
http://www.emst.gr/

ΣΥΝΑΞΙΣ

Τον αγαπάω το Μαρμαρινό. Η πρώτη δική του παράσταση που μου έτυχε στα αθώα νιάτα μου ήταν ο Ρομαντισμός- τω καιρό εκείνο, αδυνατώ να θυμηθώ χρονολογία, θυμάμαι μόνο ότι ήταν στο θέατρο Ιλίσια ακόμα- δεν μπορούσα να μιλήσω για ώρα μετά, ήταν μια νέα γνωριμία με το θέατρο. Από τότε τον παρακολουθώ με κατανυκτική συνέπεια, δηλώνω χωρίς καμία γλωσσική συστολή το βαρύγδουπο-και ενδεχομένως ασυνήθιστο για το θέατρο- Οπαδός με την απολύτως θρησκευτική του έννοια –είναι εξάλλου εμφανέστατο –και γοητευτικότατο- στις παραστάσεις του το στοιχείο της τελετουργίας, το από καιρό, δυστυχώς, απολωλός στις σύγχρονες εικαστικές και παραστατικές τέχνες.
(δηλώνω επίσης απερίφραστα Οπαδός του Μπόρχες και του Φελίνι, του Λέοναρντ Κοέν και του Ντυσάμπ, του Βάλτερ Μπένγιαμιν και του Παύλου Μάτεσι για να απαριθμήσω μερικούς ακόμα από τη λίστα λατρείας που έχουν επηρεάσει δραστικά το γούστο και τον τρόπο σκέψης μου).

Άφοβος στον πειραματισμό και στις ιδιότυπες θεματικές, με μια εμμονή και ένα σεβασμό στις άφθονες υποκειμενικότητες της ανθρώπινης ύπαρξης, ενδεχομένως ενίοτε απρόσιτος αλλά με το τεράστιο χάρισμα να σε κάνει να Αισθάνεσαι εντόνως βγαίνοντας από τις παραστάσεις του που σε στοιχειώνουν για καιρό.

Οι Βίοι αγίων ήταν μια σύναξη με την εκκλησιαστική έννοια. Ένα μάζεμα εν δυνάμει μυστών της θεατρικής τέχνης προκειμένου να ακροαστούν το ιδιότυπο συναξάρι που έπλεξε ο σκηνοθέτης με μπούσουλα τον Συναξαριστή του Άγιου Nικόδημου του Aγιορείτη και κυρίως τοπίο το έργο του ιδιότυπου φαρμακοποιού ψυχών (και σωμάτων) Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη (ο οποίος βεβαίως και είχε ασχοληθεί και εμπνευστεί τα μάλα από τον Συναξαριστή).
Συναξάρι γαρ: σύντομη ή εκτενέστερη αφήγηση με αντικείμενο τα μαρτύρια και τους μάρτυρες της πίστης αλλά και γενικότερα βίους αγίων, οσίων ιεραρχών, ιστορικές αφηγήσεις για θρησκευτικές εορτές κλπ που περιλαμβάνονται στα λειτουργικά βιβλία της Εκκλησίας και χρησιμοποιείται τη λειτουργία του όρθρου, (μτφ). μακροσκελής και κουραστική αφήγηση πραγμάτων που δεν ευσταθούν (…) λέξη που οφείλεται στο γεγονός ότι διηγήσεις τέτοιου είδους διαβάζονταν στις συνάξεις των μοναχών.
(Πηγή: Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας Γ. Μπαμπινιώτη)

Μια συζήτηση/ διακήρυξη λοιπόν για το φορτίο της αγιότητας για τους σημερινούς καθημερινούς αγίους, για την εκάστοτε ιερότητα των τετριμμένων, για την τελετουργία μιας φαινομενικά ασήμαντης πράξης-όπως το άναμμα ενός τσιγάρου- ή ενός βλέμματος, για τον εγωισμό, το άπατο εγώ, τον –άγνωστο- Άλλο, τη λύτρωση μιας συγνώμης ή πολλών ή την άρνηση όλων αυτών. Για την βαθιά ανάγκη για πίστη και αφοσίωση, για ανθρώπινη επαφή. Μέσα από τα ιδιόρρυθμα μη αφηγηματικά σχήματα του Μαρμαρινού που απευθύνονται ως επί το πλείστον σε συναισθηματικούς συνειρμούς παρά σε λογικές αναλύσεις σκηνών και που ως εκ τούτου απαιτούν επιτακτικά μια γενναιόδωρη άφεση μυαλού και αισθήσεων δίχως την οποία όλα μοιάζουν απροσέγγιστα- μακροσκελής και κουραστική αφήγηση πραγμάτων που δεν ευσταθούν…- η παράσταση μπορεί να είναι εντόνως φορτισμένη και ερμητική ωσάν τελετή ή ρευστή και υπαινικτική ώστε να υποτάσσεται στα βιώματα του καθενός.
Εναπόκειται στη διάθεση του θεατή…