Αναβρασμός

Παρά την ταχύτατη ανάπτυξη της χρήσης νέων μέσων στις εικαστικές τέχνες από τα μισά του 20ου αιώνα μέχρι σήμερα λίγοι είναι οι καλλιτέχνες για τους οποίους θα μπορούσε κανείς να πει ότι κέρδισαν το στοίχημα παρουσιάζοντας δουλειές όχι μόνο τεχνικής αρτιότητας αλλά και εικαστικής δύναμης. Η Shirin Neshat σαφώς συγκαταλέγεται σε αυτούς και γι΄ αυτό και δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις. Η Ιρανή καλλιτέχνης που με τα υψηλής αισθητικής και πολιτικής ευφράδειας έργα της σχολιάζει την δυσμενή κατάσταση των γυναικών στη χώρα της, παρουσιάζει μια νέα της δουλειά, το Women without Men, αυτό τον καιρό στον ωραίο χώρο του Ωδείου Αθηνών που έχει παραχωρηθεί στο –περιοδεύον- ΕΜΣΤ μας.
5 βίντεοεγκαταστάσεις, εμπνευσμένες από το βιβλίο της Ιρανής συγγραφέως Σαρνούς Παρσιπούρ, κάθε μία και μια ηρωίδα του βιβλίου. 5 Ιρανές γυναίκες που αγωνίζονται η καθεμία με τον τρόπο της να ξεφύγουν από τα δεσμά της εξουσίας, της θρησκείας, της ίδιας της φύσης τους. Η Mahdokht , η παλαιότερη, και ίσως η πιο συγκλονιστική, δουλειά από τις πέντε- την οποία και έχουμε ξαναδεί στις μόνιμες συλλογές του ΕΜΣΤ- παλεύει μέχρι τρέλας με την καταπιεσμένη της σεξουαλικότητα και την εμμονή της με τη γονιμότητα, η ανορεξική πόρνη Zarin ανακαλύπτει με τρόμο ότι οι άντρες γύρω της δεν έχουν πρόσωπα και η απέχθειά της μετατρέπεται σε επίθεση προς το ίδιο της το καχεκτικό ταλαιπωρημένο σώμα, η νεαρή Faezeh με το πρόσωπο- Φαγιούμ αναζητάει τον εαυτό της μετά από έναν βιασμό, η φίλη της ακτιβίστρια Munis μόνο μέσα από τον θάνατο γλιτώνει από την καταπιεστικά θρησκόληπτη οικογένειά της, και, τέλος, η μεσήλικας αστή καλλιτέχνης Farokh Legha υποτάσσεται στη εξουσία προκειμένου να καταξιωθεί.
Τα έργα της Neshat είναι όπως πάντα πλούσια σε συμβολισμούς και μαγικές εικόνες.
Τα παιδιά λουλούδια της Mahdokht, ο βίαιος καθαρισμός-αυτοτιμωρία της Zarin, η πτώση-πέταγμα της Munis, τα απομεινάρια του πλουσιοπάροχου γεύματος που συναντά η Faezeh , η άγρια διακοπή της βεγγέρας της Farokh Legha.
Παρ΄ όλα αυτά οι ιστορίες της Faezeh και της Farokh Legha δεν είναι τόσο δυνατές και ποιητικά εύγλωττες όσο οι υπόλοιπες. Αντιθέτως στην πρώτη και τη δεύτερη το ποιητικό στοιχείο συνομιλεί αποτελεσματικότατα με τη σκληρότητα της πραγματικότητας των ηρωίδων. Το έργο για την Munis είναι πιο αφηγηματικό μεν αλλά εξίσου ποιητικό.
Αν και το Women without men είναι πράγματι ένα μεγαλεπήβολο λυρικό έργο –που αναμένεται να ολοκληρωθεί με μια κινηματογραφική ταινία μεγάλου μήκους- η πιο συνταρακτική δουλειά της Neshat –και μια από τις πιο συνταρακτικές δουλειές video art που εγώ προσωπικά έχω ποτέ δει- που κατά καλή μας τύχη εκτίθεται αυτό τον καιρό παράλληλα με την πενταλογία στο ΕΜΣΤ είναι το Turbulent (το δεύτερο της τριλογίας που περιλαμβάνει και τα εξίσου υπέροχα Rapture και Fervor) το έργο με το οποίο η καλλιτέχνης απέσπασε-δικαίως- το Πρώτο διεθνές βραβείο στη Biennalle της Βενετίας το 1999.






Δυο οθόνες απέναντι η μια στην άλλη. Ένας άντρας και μια γυναίκα στο ίδιο θέατρο δυο διαφορετικές στιγμές εκφράζονται μέσα από το τραγούδι τους. Η γυναίκα περιμένει στα σκοτεινά τη σειρά της. Το τραγούδι του άντρα, μέσα σε ένα γεμάτο θέατρο, ένας υπέροχος μεν παραδοσιακός δε αμανές, σε στίχους του Πέρση ποιητή Ρούμι με μια δοτική έως εξοντωτική θα έλεγε κανείς ερμηνεία. Το τραγούδι της γυναίκας στο άδειο σκοτεινό θέατρο μιας χώρας όπου οι γυναίκες απαγορεύεται να τραγουδούν, ένας σπαρακτικός αυτοσχεδιασμός λαρυγγισμών και κραυγών πέρα από κλίμακες και συμβατά ακούσματα, τη μια στιγμή χαμηλό την άλλη εκκωφαντικό, ενίοτε η φωνή δυσκολεύεται να βγει για να απογειωθεί στη συνέχεια, μια συγκλονιστική ηχητική έκρηξη, αφάνταστα εκφραστική και γεμάτη αντιθέσεις πέραν μουσικών κανόνων και ορίων. Και μετά πάλι η σιωπή.
Νομίζω ότι ό,τι και να πω δεν πρόκειται να περιγράψω σωστά αυτό που λαμβάνει κανείς από το Turbulent. Χαίρομαι απλώς πάρα πολύ που είχα τη δυνατότητα να το δω. Η έκθεση είναι μέχρι 31 Μαΐου προλαβαίνετε να το ζήσετε.


Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης:
Κτίριο Ωδείου Αθηνών, Βασ. Γεωργίου Β΄ 17-19 και Ρηγίλλης
τηλ. 210 9242111-2
Ημέρες και ώρες λειτουργίας :Τρίτη έως Κυριακή: 11.00 - 19.00, Πέμπτη: 11.00 - 22.00 Δευτέρα: Κλειστά
http://www.emst.gr/